Anton Oskamp

Helaas zijn Oom's berichten de laatste tijd niet altijd heel vrolijk. Gezien de leeftijd van het Vondelgymnasium is het niet verwonderlijk dat langzamerhand ook de laatsten van onze docenten komen te overlijden. Dit keer is het Anton Oskamp waarvan we een overlijdensbericht tegenkwamen.

Anton was één van de weinige docenten die in die hoedanigheid ook landelijke bekendheid kreeg. Hij was namelijk medeauteur van het destijds nogal ophef veroorzakende "Rode boekje voor scholieren". Voor degenen wier geheugen even opgefrist moet worden, citeert Oom Joost hieronder een paar passages uit wat de Wikipedia over het boekje schrijft:

Het rode boekje voor scholieren was een westerse variant op het Rode Boekje met citaten van Mao Zedong. Het werd geschreven (eerste druk september 1970, (ISBN 90 229 5062 X) door drie kritische Nederlandse leraren, Claartje Hülsenbeck, Jan Louman en Anton Oskamp. Het kwam tot stand in navolging van "Den lille røde bog for skoleelever" (1969 Kopenhagen), die het schoolleven van binnenuit wilden veranderen door leerlingen autonomie in denken en handelen bij te brengen. Ze keerden zich tegen 'zo hoort het', 'zo zijn de regels' en het negeren van in hun ogen belangrijke maatschappelijke onderwerpen. Talloze scholieren hadden het boekje in hun schooltas of 'pukkel'.

Het rode boekje voor scholieren kwam mede voort uit verzet tegen de heersende normen op allerlei gebied, geheel in lijn met de tijdgeest. In 1968 was een omslag in de jeugdcultuur begonnen met grote studentendemonstraties in Parijs; ......
Het Boekje sloot bij deze omslag aan en stimuleerde jongeren zich een nieuwe moraal eigen te maken; masturbatie, vrije seks en homoseksualiteit werden bijvoorbeeld uit het 'verdomhoekje' gehaald. Maar ook over softdruggebruik (hoe rol je een joint?), de relatie met leraren en ouders, spijbelen, spieken en zitten-blijven werd leerlingen een nieuwe manier van denken bijgebracht. Na de verschijning in Nederland in september 1970 steeg het boekje meteen naar de hoogste plaats van de bestsellerlijst. In maart 1971 werd een totale oplage bereikt van 140.000 exemplaren.

Foto: Hessel Boerboom (ca. 1967)

Voor ons is natuurlijk interessanter hoe Anton als docent was. Ed de Moor vertrouwde Oom Joost ooit eens toe dat hij destijds zeer onder de indruk was geweest van een les van Anton die hij - intussen al op het Barleaus - had bijgewoond. Maar wat een leerling van destijds - Annebel Venmans - naar aanleiding van zijn overlijden schreef, is misschien nog wel veelzeggender:

Ach, Anton Oskamp. Hoe graag had ik deze leraar nog eens terug willen zien op onze reünies. Met een flinke dreun in mijn zelfvertrouwen, vooral wat betreft het vak Nederlands, kreeg ik hem als docent toen ik voor de tweede maal in de vijfde klas belandde. En wat heeft hij me weer fantastisch op de rails weten te zetten. Nederlands werd weer een vak om van te houden. Ik kon het, en keer op keer gaf hij mij die zekerheid. Uiteindelijk is het mijn eigen vak geworden, en dat had ik hem graag nog eens verteld. Maar hij verdween uit het zicht en wilde kennelijk ook later niet opnieuw contact met het Vondel. Maar ik koester zijn inspiratie. Regelmatig denk ik terug aan de nagespeelde rechtszaken waardoor we leerden argumenteren, aan zijn soms warrige maar altijd bijzondere poëzie lessen, aan de boeken die je door hem ging lezen. En dat hij je altijd in je waarde liet. Dat, en het brilletje, en de sigaretten...
Dank Anton Oskamp, ik hoop dat je een goed leven hebt gehad.
Annebel.

Foto: Frans Boom (Parijs-reis 1967)